Lojistik Terimler Sözlüğü - Şoför Klübü

Lojistik ve taşımacılık sektöründe kullanılan terimler ve açıklamaları.

Alfabetik Navigasyon

A Harfi

ADN

Tehlikeli Maddelerin Uluslararası İç Su Yolları ile Taşınmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi.

ABC Faturalama

Özel faaliyetlere yönelik olarak, faaliyet tabanlı faturalama işlemi. Bu eylem, öncelikli olarak üçüncü parti lojistik (3PL) şirketler için tasarlanmıştır. Faturalandırılabilir ücretlerin hesaplanmasına olanak tanır.

ABC Sınıflandırma Yöntemi

Stokta bulunan malzemelerin devir hızı, miktar, değer vb. ölçütlere göre sınıflandırılması.

Acente

Bir lojistik şirketin merkez kuruluşu dışında bir bölgede, onun adına hizmet veren kuruluş veya birey (Genellikle tam yük bazında çalışırlar).

Acil Durum Planı

Gelecekte oluşabilecek beklenmeyen gelişmelere karşı alınacak önlemleri gösteren plan.

Acil Stok

Planlanmamış, âcil durumlara karşı hemen tepki vermek üzere her zaman elde tutulmak zorunda olan stok miktarı.

Açık Çatallı Çaka

Çatal aralığı normalden daha geniş olan çatallı kaldıraç (forklift).

Açık Hava Antlaşmaları

İki ülkenin iç hatlarındaki uçuş izinlerini, karşılıklı olarak diğer ülkenin havayolu şirketlerine verdiği anlaşmalar.

Açık Sipariş

Alınmış, ancak henüz teslim edilmemiş olan sipâriş.

Açık Sözleşme

Tutarı ve süresi belirsiz sözleşme. Zaman ve miktar bakımından sınır tanımayan malzeme tedârik ve hizmet anlaşması.

Açılabilir Tavanlı Konteyner

Standart konteynere sığmayan veya konteyner kapısından forklift ile yüklenemeyen, kapalı tavana sahip konteyner.

Adil Paylaşım

Her birime gereksinimine uygun bir stok payı verilmesi.

ADR

Yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı maddelerin karayolu ile taşınması kurallarını içeren standarttır.

Adres

Lojistik tesis içerisinde fiziksel sınırları belirlenerek, bir kimlik numarası ile sisteme tanımlanmış lokasyonlardır.

Adresleme

Lojistik tesis içerisinde ürünlerin ya da taşıma birimlerinin fiziksel olarak bir adrese konulması ve sistemsel kaydedilmesi.

Adresteki Stok Doğruluğu

Lojistik tesis içerisindeki bir adreste fiziki olarak bulunan ürünlerin, sistem üzerinde kayıtlı ürünlerle bire bir eşleşmesi.

Ağ Geçidi

Taşıyıcılar arasında yük bilgisinin değiştirilme noktası veya iki taşımacılık sistemi arasında bilgi aktarım kanalı.

Ağ Tasarımı

Etkin ve verimli bir tedârik zinciri için çeşitli şirketlerin üretim, depolama ve taşımacılık sistemlerinin ağ yapısı bütünlüğünde analizi.

Ağırlık Merkezi Modeli

Taşıma miktar ve mâliyetlerini dikkate alarak en düşük toplam taşımacılık mâliyetini veren depo yerini belirlemede kullanılan model.

Akreditifli Ödeme

Bir alıcının talebine istinaden bankanın verdiği ve belirtilen belgelerin ibrazı karşılığında satıcıya ödeme yapılacağı şartlı taahhüt.

Aktarım Süresi

Dokümanların, ödemelerin, ticarî iş yapan bir kurumdan diğerine ulaşması için gereken zaman.

Aktarma

Bir araç ile gelen yüklerin boşaltılarak, kısa süre içinde başka bir araca yüklenmesi işlemi.

Aktarma Merkezi

Gelen yükün/kargoların indirildiği ve varış noktasına göre yüklenen bölgesel işlem merkezleri. Araçlar arası yük/kargo transferi yapılan nokta.

Aktarma Merkezi Anlaşmaları

Havayolu şirketlerinin bir havalimanının aktarma merkesi olması konusunda anlaşmaları.

Aktif İstif

Üzerinde çalışılan ve gereksinime göre malzeme konulan/kaldırılan yüklerin istifi.

Alan Yönetimi

Açık alanda depolanabilir malzemelerin ve taşıyıcı kapların depolanması ve izlenmesi.

Alıcı

Ürünü teslim alan taraf.

Alıcı Değiştirme

Yükün, aynı veya farklı yöndeki alıcıya yönlendirilmesi durumu.

Alıcı Riski

Ücretin ödenmesine karşın, malların istenilen koşullarda ulaşmaması riski.

Alıcının Güzergah Belirleme Hakkı

Satıcının taşıma ücretlerini ödemediği durumlarda, alıcının taşıma rotasını belirleme hakkı.

Ambalaj

Ürünleri dış etkilerden koruyan, tanıtım ve pazarlama işlemlerini kolaylaştıran kap. Metal, plastik, cam vb. malzemelerden yapılır.

Ambalaj Malzemesi

Ürünü koruyan, pazarlama amacıyla kullanılabilen ve ürünün içine konulduğu malzeme.

Ambar

İhtiyaca bağlı olarak belirli bir süre için ürünlerin konulduğu kapalı ya da açık güvenlikli alandır.

Ambar Teslim-Tesellüm Fişi (ATF)

Depolama, taşıma hizmetleri sunmak üzere malı teslim alırken veya verirken düzenlenen evrak.

Amir Banka

Satınalma yapılırken, alıcının akreditif istemek için gittiği banka.

Ana Güzergah

Çıkış ve varış noktaları arasındaki en uygun ve en çok kullanılan yol.

Ana Konşimento

Havayolu taşımalarında gerçek göndericiden gerçek alıcıya yapılan gönderilerde kullanılır.

Ana Üretim Çizelgesi

Hangi ürünün ne kadar ve ne zaman üretileceğini, satış tahminlerine ve sipârişlere bağlı olarak gösteren üretim programı.

Anlaşma

Tedarik hizmetlerinde, koşulları önceden ve net olarak tanımlamak üzere ilgili taraflar arasında varılan mutabakat metni.

Anlaşmalı Depo

Bir sözleşmeye dayalı olarak, müşteri veya müşteriler adına depolama faaliyetlerinin gerçekleştirildiği depo.

Antrepo

Gümrük Müsteşarlığı'nca verilen izin doğrultusunda işletilen, içine ulusallaşmamış ithal eşya ile ihracat amaçlı malların konulabileceği depo.

Ara Konşimento

Acenteler tarafından düzenlenen hava navlunu için kullanılan yükleme dokümanı. Destinasyon acentesi için yükleme talimatlarını içerir.

Aracı Bilgisayar Sistemi

Farklı şirketlere ait bilgisayar sistemlerinin birbirine bilgi aktarımına izin verecek şekilde bağlanması.

Aracı Kuruluş

Lojistik sürecine destek olmak için, göndericiler ve alıcılar arasında geniş kapsamlı hizmetler sunan kuruluş.

Araç Metre

RO-RO gemilerinin araç kapasitelerinin belirlenmesinde kullanılan birim. 1 m. uzunluğunda ve 2,5 genişliğindeki alanı ifade eder.

Aralıklı Üretim

Belirli sipârişi karşılamak üzere, benzer veya farklı ürünlerin partiler hâlinde üretim şekli.

Ardiye

Ürünlerin/malzemelerin saklanıp muhafaza edildiği yer, saklama/muhafaza etme hizmeti ve bu hizmet ücreti.

Astarya

Geminin yükleme veya boşaltma için söz konusu limanda kalabileceği günlerin oluşturduğu aralık.

Aşamalı Stok

Müşteri gereksinimlerini karşılamak üzere tedârik zincirinde belli bir aşamadaki stok.

Ata Karnesi

Uluslararası ithalat sözleşmesi kapsamında, eşyanın gümrük vergisine tabi olmadan geçici kabulüne imkan sağlayan belge.

ATR

Türkiye ve Avrupa Topluluğu arasındaki Gümrük Birliği Anlaşması'na göre, serbest dolaşım halindeki malların ihracında gümrük muafiyeti için düzenlenen belge.

Avadanlık

Bir aracı onarmak için kullanılan aletlerin (çekiç, tornavida vb.) bulunduğu takım çantası.

Avrasya Demiryolu Hattı

Doğu Asya'yı Avrupa'ya Rusya üzerinden bağlayan demiryolu hattı.

Avrupa Lojistik Derneği

Batı Avrupa'daki ülkelerin ulusal organizasyonlarından oluşan, Avrupa'daki endüstriyel ve ticarî sektörlere lojistik desteği veren sivil toplum örgütü.

Ayna Etkisi

Havayolu taşımacılığında yeni rotalar için ikili antlaşma imzalandığında oluşan etki. İki ülkenin havayolu şirketleri aynı zamanda hizmet vermeye başlar.

B Harfi

BAF

Petrol fiyatlarındaki dalgalanmadan etkilenmemek için her ay belirlenen navlun kalemidir.

Bağımlı Talep

Başka bir ürünün talebi ile orantılı olarak talebi hesaplanabilen malzemelere ilişkin talep yapısı (Örneğin yarı ürünler, hammaddeler, yardımcı maddeler).

Bağımsız Talep

Talebin başka bir ürünün talebine bağımlı olmadığı, tümüyle dinamik koşullar altında gerçekleşen, tahminlere dayalı talep yapısı (Örneğin müşteri sipârişleri, yedek parça).

Bağımsız Ticaret Değişimi

E-Pazar alanı veya sanal ticaret ağında B2B ile eş anlamlı olarak kullanılan terim.

Balast

Gemilerin dengelerini koruyabilmek amacıyla gemiye çektikleri su.

Balya

Malzemelerin, ip veya demir tel kullanılıp sıkıştırılarak oluşturulan yük birimi (ünitesi).

Balya Kapasitesi

Gemi tümüyle balya yüklerle yüklendiğinde taşıyabileceği tam balya yükü cinsinden kapasitesi (Tam balya yükünden küçük hacimler hariç tutulur).

Bantlı Konveyör Sistemi

Kutulu ve ambalajlı malzemelerden dökme malzemeye kadar ürün taşıma potansiyeline sahip olarak tasarlanmış taşıma yüzeyi plastik, kauçuk gibi malzemeden yapılmış konveyörlerdir.

Barkod

Otomatik tanımlama teknolojisi kapsamında, bir optik okuyucu aygıt ile okunarak bilgisayar ortamına sayı, karakter ya da bunların karışımı olarak aktarılabilen, farklı kalınlıklardaki çizgi-boşluk kombinasyonları.

Bekleme Süresi

Yükün fiziksel olarak hareket etmediği süre.

Besleyici Gemi

Genelde kapasitesi 1.000 TEU'dan az, yükü ana yükleme limanına götürmek amacıyla kullanılan küçük tonajlı gemi.

Beyan Tutarı

Gönderici tarafından beyan edilen mal değeri.

Birim Maliyet

Bir parti ürün üretmenin ya da hizmet karşılığının toplam mâliyetinin, partideki toplam birim sayısına bölünmesi ile elde edilen bir birim ürünün mâliyeti.

Birim Yük

Malzeme elleçleme ekipmanları tarafından, tek bir birim olarak taşınabilen herhangi bir malzeme öbeği (Örneğin palet, kasa, balya vb.)

Birim Yük Modeli

Birim yük düzenleme şekli, yöntemi, modeli.

Birimleştirme

Yükün konteyner, kasa, koli, balya vb. biçimlerde aynı birim ile ifâde edilmesi.

Birincil Kanal Üyeleri

Tedarik zincirini yönetmek için kaynaklarını ayırmaya ve riski üstlenmeye hazır olan şirketler.

Bitmiş Ürün İstifi

İmalat noktasının dışında, kapalı bir alanda stoklanan bitmiş ürün grubu.

Blok Tren

Yeterince yük varsa, bir demiryolu katarının tümünün bu yüke tahsis edilmesi (Söz konusu yük salt bir şirkete ait olabilir).

Boş Kap Yer Değiştirme

Boş kapların, fazla bulunduğu yerden, gereksinim duyulan yere taşınması.

Boşaltma

Malzemelerin tren, uçak, kamyon vb. bir araçtan uygun bir biçimde indirilerek uygun bir yere konulması işlemi.

Boyutsal Ağırlık

Yükün ağırlık ile hacminin karşılaştırılarak, gerektiğinde (boyutlarına ve istifleme kayıplarına göre) dikkate alınan hacimsel ağırlık.

Bölgesel Toplama

Sipârişlerin daha verimli bir şekilde toplanması amacıyla, bu işlemin bölgesel bazda ve gerektiğinde farklı işçiler kullanılarak gerçekleştirilmesi.

Broker

Alım ve satım işlemlerine belli bir komisyon karşılığı aracılık eden, işlemleri kendi adına ancak taraf olduğu kişi veya kurumlar hesabına yapan işlemcilere verilen isimdir.

Brüt Envanter

Hurda ve hatalı parçalar dikkate alınmadan, standart mâliyet üzerinden hesaplanan envanter değeri.

Bütünleşik Lojistik

İşletmenin gelen ve giden tüm lojistik faaliyetlerinin; toplam mâliyetin enazlanması, eşgüdümün arttırılması, verimliliğin yükseltilmesi vb. amaçlar çerçevesinde bütünsel bakış açısıyla yönetilmesi.

Bütünlük İlkesi

Dış ticarette, montajı yapılan ürün ile parçalarının ihracatında hangisinin esas alınacağının belirlenmesinde dikkate alınan ilke (Parçaların gümrük tarifesinin, ait olduğu son ürüne göre belirleneceğini ifade eder).

C Harfi

C1, C2, C3 Belgesi

Tehlikeli madde taşımacılığında kullanılan sürücü yeterlilik belgeleri. C1: Tank araçları, C2: Patlayıcı maddeler, C3: Radyoaktif maddeler.

CAF (Currency Adjustment Factor)

Döviz kuru dalgalanmalarını telafi etmek için uygulanan ek ücret.

Capotaj

Bir ülkenin kendi iç taşımacılığını kendi bayrağını taşıyan araçlarla yapma hakkı.

Cargo

Taşınan eşya, yük, kargo. Genellikle ticari malları ifade eder.

Carnet ATA

Geçici ithalat için kullanılan uluslararası gümrük belgesi.

Carnet TIR

Uluslararası karayolu taşımacılığında gümrük geçişlerini kolaylaştıran belge.

Carrier

Taşıyıcı firma, nakliyeci. Yük taşıma hizmeti veren şirket.

Cash on Delivery (COD)

Teslimde ödeme sistemi. Malın teslimi sırasında ödeme yapılması.

CBM (Cubic Meter)

Metrik küp, hacimsel ölçü birimi. Yük hacmi hesaplamasında kullanılır.

CFS (Container Freight Station)

Konteyner yük istasyonu. LCL yüklerinin konsolidasyonu için kullanılan terminal.

Charter

Kiralamak, charter etmek. Gemi, uçak veya aracın tamamen kiralanması.

CIF (Cost, Insurance, Freight)

Incoterms 2020 terimi. Maliyet, sigorta ve navlun dahil teslim.

CIM

Uluslararası demiryolu eşya taşıma sözleşmesi (Convention Internationale concernant le transport des Marchandises par chemin de fer).

CIP (Carriage and Insurance Paid)

Incoterms 2020 terimi. Taşıma ve sigorta ödenmiş olarak teslim.

CMR

Uluslararası karayolu eşya taşıma senedi (Convention de transport international de Marchandises par Route).

CNI (Cost and Insurance)

Maliyet ve sigorta dahil teslim terimi.

COD (Cash on Delivery)

Kapıda ödeme, teslimde tahsilat sistemi.

Collect Freight

Navlunun varış yerinde tahsil edilmesi sistemi.

Consignee

Alıcı, konsinye. Malı teslim alacak olan kişi veya kuruluş.

Consignment

Konsinye satış, emanet satış. Malın satılana kadar gönderenin mülkiyetinde kalması.

Consignor

Gönderen, konsinye veren. Malı gönderen kişi veya kuruluş.

Consolidation

Konsolidasyon, birleştirme. Küçük gönderilerin büyük partiler halinde birleştirilmesi.

Container

Konteyner. Standardize edilmiş metal yük taşıma kutusu. 20' ve 40' standart boyları vardır.

Container Freight Station (CFS)

Konteyner yük istasyonu. LCL yüklerinin işlendiği terminal alanı.

Container Terminal

Konteyner terminali. Konteynerlerin yüklenip boşaltıldığı liman alanı.

Container Yard (CY)

Konteyner sahası. FCL konteynerlerin teslim alındığı ve teslim edildiği alan.

CPT (Carriage Paid To)

Incoterms 2020 terimi. Taşıma ücreti ödenmiş olarak teslim.

Cross Docking

Çapraz sevkiyat. Malların depoda bekletilmeden doğrudan transfer edilmesi sistemi.

Customs Broker

Gümrük müşaviri, gümrük komisyoncusu. Gümrük işlemlerini yapan yetkili kişi.

Customs Clearance

Gümrük işlemleri, gümrükten çekme işlemi. Malların gümrük formalitelerinin tamamlanması.

Customs Declaration

Gümrük beyannamesi. İthalat/ihracat işlemlerinde doldurulan resmi form.

CY/CY (Container Yard to Container Yard)

Konteyner sahasından konteyner sahasına teslim terimi.

Çeki Listesi

Genellikle gönderici tarafından hazırlanan ve her ambalajın/kolinin içinde hangi tür ve miktarda mal olduğunu gösteren liste.

Çekici

Römork veya yarı römork çekmek amacıyla kullanılan, en az iki dingilli, motorlu ve sürücünün içinde oturduğu kara taşıt aracı. (Bu sözcük, arıza yapmış araçları çekmek amacıyla kullanılan "kurtarıcı araç" ile karıştırılmamalıdır).

Çekme Esaslı Sistem

Herhangi bir aşamadaki faaliyetin, kendisinden bir sonraki faaliyetin talepte bulunması durumunda işleme başlama sistemi. İtme sisteminin tam tersine çekme sisteminde talep, en son noktada yani tüketicide oluşur.

Çevik Üretim

Sürekli ve hızlı değişimin olduğu piyasa taleplerine yanıt olarak üretim hacimlerini ekonomik olarak değiştirme yeteneğine sahip üretim anlayışı. Müşterinin isteğine göre tasarımda, üretimde, teslimatta hızlı değişiklikler yapabilme esnekliği.

Çeviklik

Talep ve tedârikteki ani değişimlere hızla yanıt verebilmek; beklenmeyen dış kaynaklı olumsuz şok gelişmelerle rahatlıkla başa çıkabilmek.

Çevrim Stoğu

Bir satınalma veya üretim partisine karşılık gelen ve bu parti için ikmâl edilen stok miktarı.

Çevrim Süresi

Bir iş sürecini tamamlamak için geçen süre (Örneğin bir sipârişten teslimata kadar olan süre). Üretim hattında, ürünün bir istasyonda kalabileceği en büyük süre.

Çıkış Yeri

Taşımacılıkta göndericiden yükün alındığı yer veya nokta.

Çift İzleme

Hem ihracat hem de ithalat yapan ülkenin kota kontrolü yapması.

Çift Kat

Kamyon, vagon gibi taşıma araçlarının üst hacminden yararlanmak üzere çift katlı yükleme yapılması.

Çift Kullanımlı Teknoloji

Askeri değeri olabilecek ama aynı zamanda sivil amaçlar için de kullanılabilen ürün veya teknoloji. Bu durum, gümrük işlemleri sırasında önem arzeder.

Çok Aşamalı Stok

Müşteri gereksinimlerini karşılamak üzere tedarik zincirinde farklı aşamalardaki stoklar.

Çok Dar Koridor

Çok dar koridor çakasının (tarret truck), tel, ray veya optik bir kılavuz ile ilerlediği, genişliği 20 feet'ten (6,08 m.'den) daha az olan koridor.

Çok Dar Koridor Çakası

Çok dar koridorlarda kullanılan, koridor içinde manevra yapma olanağı bulunmayan, yandan yüklemeli çatallı kaldıraç (forklift).

Çekirdek Taşıma

Ana hat taşımacılığı. Şehirlerarası uzun mesafe taşımacılığı.

D Harfi

E Harfi

F Harfi

G Harfi

H Harfi

I Harfi

J Harfi

K Harfi

L Harfi

M Harfi

N Harfi

O Harfi

P Harfi

Q Harfi

R Harfi

S Harfi

T Harfi

U Harfi

V Harfi

W Harfi

X Harfi

Y Harfi

Z Harfi

Bilgi Notu

Bu sözlük sürekli güncellenmektedir. Eksik gördüğünüz terimler için bizimle iletişime geçebilirsiniz.